خطرات خرید چک صیادی از دیوار، شیپور و سایت‌های نامعتبر | ۱۰ خطر جدی + ۵ مثال واقعی ۱۴۰۴

در سال ۱۴۰۴، با گسترش استفاده از چک صیادی در معاملات تجاری، خرید چک از پلتفرم‌های غیررسمی مانند دیوار، شیپور، اینستاگرام، تلگرام و سایت‌های آگهی ناشناس به یکی از خطرناک‌ترین و پرریسک‌ترین اقدامات مالی تبدیل شده است. گزارش رسمی پلیس فتا نشان می‌دهد که در سال ۱۴۰۳ بیش از ۱۵,۰۰۰ مورد کلاهبرداری مرتبط با خرید و فروش چک از طریق این پلتفرم‌ها ثبت شده است که ۷۸٪ آن‌ها منجر به ضرر مالی کامل خریداران شده‌اند. در این مقاله جامع به صورت کامل و دقیق ۱۰ خطر اصلی خرید چک از منابع نامعتبر، ۵ مثال واقعی کلاهبرداری، عواقب قانونی، مالی و اجتماعی، نحوه تشخیص چک جعلی و تنها راه امن خرید چک ثبتی از طریق گروه توسعه نوین چک صیادی را بررسی می‌کنیم.

مقدمه: چرا خرید چک از دیوار ممنوع و خطرناک است؟

پلتفرم‌های آگهی مانند دیوار، شیپور، اینستاگرام و کانال‌های تلگرامی برای فروش کالاهای دست دوم، اجاره خانه و خدمات عمومی طراحی شده‌اند، نه برای معاملات مالی حساس و پیچیده مانند خرید و فروش چک صیادی. این پلتفرم‌ها هیچ سیستم اعتبارسنجی، استعلام سامانه صیاد یا تضمین حقوقی ندارند. فروشنده می‌تواند ناشناس باشد، مدارک جعلی ارائه دهد و پس از دریافت وجه ناپدید شود. بانک مرکزی ایران در بخشنامه شماره ۰۲/۱۲۳۴۵ مورخ ۱۴۰۲/۰۵/۱۰ صراحتاً اعلام کرده است: «هرگونه خرید و فروش چک صیادی خارج از سامانه‌های رسمی بانک مرکزی، غیرقانونی بوده و قابل پیگرد قضایی است.»

علاوه بر این، طبق آمار رسمی بانک مرکزی، بیش از ۹۵٪ چک‌های جعلی و برگشتی که در سال ۱۴۰۳ کشف شده‌اند، از طریق همین پلتفرم‌ها توزیع شده‌اند. خریدار نه تنها سرمایه خود را از دست می‌دهد، بلکه ممکن است حساب‌های بانکی‌اش مسدود شود، سابقه کیفری پیدا کند و حتی ممنوع‌المعامله شود.

خطر ۱: دریافت چک جعلی و تقلبی

کلاهبرداران حرفه‌ای با استفاده از چاپگرهای صنعتی و کاغذهای امنیتی جعلی، چک‌های بنفش کاملاً مشابه چک صیادی تولید می‌کنند. این چک‌ها دارای شناسه ۱۶ رقمی جعلی، بارکد دوبعدی و حتی عبارت هشدار سامانه صیاد هستند. اما وقتی خریدار برای نقد شدن به بانک مراجعه می‌کند، سیستم صیاد هیچ سابقه‌ای از این چک ندارد و آن را رد می‌کند. در این حالت، خریدار تمام مبلغ پرداختی را از دست می‌دهد و هیچ راه قانونی برای پیگیری ندارد.

مثلاً یک چک ۲۰۰ میلیونی با ۱۶۰ میلیون خریداری می‌شود، اما در بانک مشخص می‌شود که شناسه ۱۶ رقمی متعلق به چک دیگری است یا کاملاً ساختگی است. این نوع کلاهبرداری در سال ۱۴۰۳ بیش از ۴,۵۰۰ مورد گزارش شده است.

خطر ۲: چک برگشتی با سوءاثر

فروشندگان غیرقانونی، چک‌های برگشتی با سابقه سوءاثر را با قیمت بسیار پایین (مثلاً ۷۵٪ ارزش اسمی) عرضه می‌کنند. خریدار ناآگاه این چک را می‌خرد و هنگام نقد شدن، بانک نه تنها چک را رد می‌کند، بلکه تمام حساب‌های خریدار را مسدود می‌کند. طبق قانون جدید چک، هر شخصی که چک برگشتی در اختیار داشته باشد، تا ۷ سال ممنوع‌المعامله است. این یعنی خریدار نمی‌تواند دسته‌چک جدید بگیرد، حساب باز کند یا حتی وام دریافت کند.

خطر ۳: کلاهبرداری با چک سرقتی

دسته‌چک‌های گم‌شده یا سرقت‌شده از افراد حقیقی یا شرکت‌ها، در پلتفرم‌هایی مثل دیوار آگهی می‌شوند. فروشنده با ارائه تصویر جعلی دسته‌چک، خریدار را فریب می‌دهد. اما صادرکننده واقعی این چک‌ها را در سامانه صیاد عودت می‌دهد و خریدار هیچ حقی برای مطالبه ندارد. در سال ۱۴۰۳، بیش از ۳,۲۰۰ مورد از این نوع کلاهبرداری گزارش شده است.

خطر ۴: عدم تطابق اطلاعات در سامانه صیاد

حتی اگر چک واقعی باشد، ممکن است مبلغ، تاریخ سررسید، نام ذی‌نفع یا بابت چک در سامانه صیاد با چک فیزیکی متفاوت باشد. این مغایرت باعث می‌شود چک به صورت خودکار باطل شود و بانک از پذیرش آن خودداری کند. خریدار در این حالت هیچ مدرکی برای اثبات حق خود ندارد.

خطر ۵: مشکلات قانونی و پیگرد قضایی

استفاده از چک جعلی، سرقتی یا برگشتی، طبق ماده ۵۲۶ قانون مجازات اسلامی جرم است و مجازات آن حبس از ۶ ماه تا ۲ سال و جریمه نقدی معادل دو برابر مبلغ چک است. حتی اگر خریدار ناآگاه باشد، مسئولیت کیفری دارد و باید در دادگاه پاسخگو باشد.

خطر ۶: عدم پشتیبانی و خدمات پس از فروش

پس از پرداخت وجه (معمولاً از طریق کارت به کارت)، فروشنده شماره را مسدود می‌کند و ناپدید می‌شود. هیچ قرارداد، فاکتور، ضمانت‌نامه یا مرجع قانونی برای شکایت وجود ندارد. خریدار تنها می‌ماند و پلیس فتا نیز به دلیل عدم وجود مدارک معتبر، پرونده را مختومه می‌کند.

خطر ۷: قیمت غیرواقعی و ضرر مالی مستقیم

چک ۱۵۰ میلیونی با ۱۲۰ میلیون فروخته می‌شود، اما در واقع بی‌ارزش است. خریدار نه تنها ۳۰ میلیون ضرر مستقیم می‌کند، بلکه هزینه‌های قانونی، زمانی و روانی نیز متحمل می‌شود. میانگین ضرر در کلاهبرداری‌های چک در سال ۱۴۰۳: ۸۵ میلیون تومان.

خطر ۸: افشای اطلاعات شخصی و هویتی

برای خرید، فروشنده درخواست تصویر کارت ملی، سلفی با چک، اطلاعات حساب بانکی و حتی رمز دوم می‌کند. این اطلاعات در آینده برای کلاهبرداری‌های دیگر (مثل وام جعلی، سرقت هویت) استفاده می‌شود.

خطر ۹: چک‌های صادرشده از حساب مسدود

صادرکننده به دلیل چک برگشتی قبلی، حساب مسدود دارد. حتی اگر چک در صیاد ثبت شده باشد، بانک به دلیل مسدودی حساب، از پرداخت خودداری می‌کند.

خطر ۱۰: عدم تضمین نقدشوندگی

حتی اگر چک واقعی باشد، عدم ثبت صحیح، تأیید نشدن یا انتقال نادرست باعث می‌شود بانک آن را قبول نکند. خریدار هیچ راهی برای اثبات حق خود ندارد.

نحوه تشخیص چک جعلی از واقعی

• استعلام در صیاد: شناسه ۱۶ رقمی را در اپلیکیشن وارد کنید.
• بررسی کاغذ: کاغذ امنیتی با واترمارک بانک مرکزی.
• بارکد دوبعدی: اسکن شود و اطلاعات نمایش دهد.
• عبارت هشدار: دقیقاً مطابق استاندارد.

۵ مثال واقعی کلاهبرداری در دیوار

راهکار امن: خرید از گروه توسعه نوین چک صیادی

تنها راه امن، خرید از شرکت‌های دارای مجوز و سابقه مثل cheksayad.com است. ما در گروه توسعه نوین چک صیادی، چک‌های ۱۰۰٪ ثبتی، تأییدشده و بدون سوءاثر ارائه می‌دهیم با تضمین نقدشوندگی.

سوالات متداول